TEAMOPBOUW IN DE WIJK (5) – De regio Nijmegen is van oudsher zeer samenwerkingsgericht. De allereerste gezondheidscentra zijn zo’n 30 jaar geleden in Nijmegen tot stand gekomen. Sindsdien zit samenwerking nog steeds diepgeworteld in de genen van zorgprofessionals en zorgbestuurders in deze regio. Met als inzet: samen op weg naar een geïntegreerd zorg-, welzijns- en preventieaanbod om te komen tot een betere gezondheid in de wijk.
“Regio Nijmegen op één lijn (NOEL) is gestart als een overkoepelend overlegplatform om de ontwikkelingen in de eerste lijn te bespreken en de visies en beleidsvoornemens af te stemmen. Ondertussen is NOEL uitgegroeid tot een actief netwerk, waarin we zorgen voor samenhang en verbinding tussen de verschillende domeinen in de regio”, vertelt Jacqueline Philipsen, programmamanager NOEL vanuit Robuust. “Robuust levert het programmamanagement aan diverse gezondheidsprogramma’s, waaronder NOEL. NOEL verenigt huisartsenzorg, wijkverpleegkundige zorg, welzijn, publieke gezondheid. Doel is te komen tot zinnige en zuinige zorg en inzetten van hulpbronnen vanuit welzijn en eigen omgeving. De inwoner met zijn persoonlijk netwerk staat centraal en de mogelijkheden van inwoners en diens netwerk vormen het uitgangspunt. Het gaat om integrale zorg, in de wijk. Mooi is dat we ook in staat zijn met elkaar de ZonMw-projecten te verbinden en te borgen binnen NOEL. Een goed voorbeeld hiervan is de wijkverpleegkundigen in sociale wijkteams. De wijkverpleegkundigen nemen in de regio een belangrijke positie in de wijk in.”
Op 20 september schetste José van Dorst, voorzitter van de vakgroep Wijkverpleegkundigen V&VN, in een uitgebreid interview op Zorgenz de actuele situatie in de wijkverpleging. Dat is nuttige achtergrond bij deze serie wijkverpleegkunde in de praktijk.
Wijkverpleegkundige in sociale wijkteams
In Nijmegen hebben maar liefst vijf wijken meegedaan aan het ZonMw-programma Zichtbare schakel, waarbij extra verpleegkundigen zijn ingezet om de integrale aanpak tussen preventie, zorg, wonen en welzijn te vergroten. “Zichtbare schakel als project is inmiddels afgelopen, maar de werkwijze is door wijkverpleegkundigen in deze regio voortgezet”, vertelt Ellen Harleman. “Dat wil zeggen: in elk van de ongeveer 20 sociale wijkteams in de regio zitten ook wijkverpleegkundigen. Meestal twee per wijkteam, maar dat is afhankelijk van de wijk. Zo heeft het wijkteam in Lent maar één wijkverpleegkundige, omdat dit een wijk is met veel jonge mensen. In Oud West daarentegen zitten maar liefst drie collega’s in het sociaal wijkteam, omdat de populatie daar sterk vergrijst.”
Een plezierige combinatie
Als nadere toelichting: “Het gaat uiteraard om wijkverpleegkundigen van verschillende thuiszorgorganisaties. Deze organisaties hebben onderling afgestemd wie er voor welk team een wijkverpleegkundige levert. Zelf zit ik in het Sociaal Wijkteam Zuid, dat de wijken Grootstal, Hatertse Hei en Brakkenstein omvat. Vanuit het sociaal team heb ik intensief contact met collega-wijkverpleegkundigen van deze wijken om te kunnen weten wat daar speelt. Daarnaast werk ik zelf in de directe patiëntenzorg in Grootstal.” De combinatie wijkgericht werken en directe patiëntenzorg vindt Ellen heel plezierig. “Ik doe het beide voor vijftig procent. Juist omdat ik ook zorg lever, ervaar ik wat er speelt en waar wijkverpleegkundigen tegenaan lopen.” Peinzend: “Anders zou ik het wijkgericht en preventief werken niet optimaal kunnen invullen, denk ik.”
De problematiek kun je alleen aanpakken in een hechte combinatie van zorg en welzijn
Gezonde Wijken
Gezonde Wijken is één van de onderdelen van NOEL. Gezonde Wijken is de doorontwikkeling van het ZonMw-project Eerstelijns Ateliers Nijmegen e.o. Daarin zijn onder meer goede voorbeelden ontwikkeld voor geïntegreerde eerstelijnszorg voor complexe patiëntgroepen en op leefstijlgerichte preventieprogramma’s. Gezonde Wijken borduurt voort op het voormalige ZonMw-programma Preventiekracht, waarbinnen gezamenlijk aan een preventiestructuur wordt gewerkt.
Bij Gezonde Wijken staat het geïntegreerd samenwerken in de wijk nog steeds centraal. “Het gaat altijd om projecten die gericht zijn op samenhangende zorg ter versterking van de gezondheid, welzijn en zelfstandigheid. Via gezondheidsprofielen zijn de gegevens van een wijk in kaart gebracht en op basis daarvan komen initiatieven tot stand”, geeft Jacqueline Philipsen aan.
Eén plan voor de cliënt
Ellen Harleman valt haar bij: “Een concreet voorbeeld is de aanpak van COPD in de wijk Grootstal. Deze ziekte komt gemiddeld vaker voor dan in andere wijken. Bij COPD-zorg zijn veel disciplines betrokken en samenwerking is noodzakelijk. We hadden het idee om het kleinschalig op te pakken. Maar nu valt het project onder Gezonde Wijken en is de inzet breder getrokken. Ik heb de mensen van welzijn samengebracht met de zorgprofessionals en er is één plan voor de cliënt. Van deze werkwijze is een filmpje gemaakt, zodat ook andere wijken kunnen leren van deze opzet.”
Goede voorbeelden
Die uitwisseling van kennis en goede voorbeelden is een belangrijk aandachtspunt voor de stuurgroep Gezonde Wijken. Jacqueline: “Twee maal per jaar organiseren we uitwisselingsbijeenkomsten voor alle wijkgericht werkende professionals, inclusief wethouders en beleidsambtenaren van de gemeenten. Het gaat om laagdrempelige bijeenkomsten met een interactief programma. Het presenteren van goede voorbeelden is altijd een van de onderdelen. Bijvoorbeeld over aanpak eenzaamheid of overgewicht. Zo kunnen wijken van elkaar leren.” Ellen noemt deze bijeenkomsten heel zinvol. “Het is goed om te kunnen brainstormen met andere professionals. Je hebt al snel de neiging je bezig te houden met het werkaanbod van de dag, maar er is en kan zoveel meer. Daar moet je bewust tijd voor vrijmaken. Dergelijke bijeenkomsten werken enthousiasmerend. Je doet nieuwe inspirerende ideeën op.”
Korte lijnen
De korte lijnen noemt Ellen als belangrijkste winstpunt van de transitie. “De huisartsen weten ons inmiddels goed te vinden. En er is meer verbinding tussen zorg, welzijn en preventie. In de sociale teams zitten ook WMO-consulenten en ouderenadviseurs. Mensen waarmee zij te maken hebben, zijn vaak cliënten van de wijkverpleging. Dankzij het sociale wijkteam komen wijkverpleegkundigen bij mensen die ze anders niet in beeld zouden hebben. Het sociale wijkteam heeft eens per week overleg. De meeste vragen kunnen zo lang wel wachten, maar bij spoed bellen ze me rechtstreeks. Ook dat is een voordeel van de zeer korte lijnen.”
Samen op weg naar een geïntegreerd zorg-, welzijns- en preventieaanbod
Zorg- en welzijns-informatieportaal
De digitale communicatie daarentegen is een aandachtspunt. Ellen: “Elke organisatie heeft zijn eigen systeem. Ik heb altijd meerdere systemen naast elkaar open staan. Dat moet anders. Een goed voorbeeld is ZWIP, dat staat voor zorg- en welzijn-informatieportaal. Dit is een soort digitale overlegtafel rondom kwetsbare ouderen. De oudere of zijn mantelzorger beheert dit portaal en kan zelf toegang geven aan zorg- en welzijnsprofessionals. Dat werkt efficiënt. Helaas is dit alleen beschikbaar voor de ouderenmodule.”
Informatie-uitwisseling blijft een zoektocht
Ook Jacqueline is zich bewust van de ICT-problematiek. “Het is een zoektocht om te komen tot een goede kennisuitwisseling. Een goed functionerend regionale infrastructuur is essentieel voor de verbinding van de wijknetwerken.” Ze meldt dat de participanten van NOEL informatie-uitwisseling als een belangrijk speerpunt zien. “En vergeet daarbij ook niet de kennisdeling van de tweede lijn naar de wijken”, vult ze aan. Het toekomstbeeld van Ellen? “Verder doorgaan op de stevige basis die we met elkaar hebben gelegd”, antwoordt ze gedecideerd. “De groep ouderen met psychische zorgvragen neemt sterk toe en die problematiek kun je alleen aanpakken in een hechte combinatie van zorg en welzijn. Er is al veel werk verzet maar er valt nog meer winst te behalen.”
Gerda van Beek - Foto’s: Studio Oostrum
Dit artikel is overgenomen van ZorgenZ
Teamopbouw in de wijk – In een serie over wijkverpleegkundige zorg komen de actuele vragen aan bod. Het zijn interviews met wijkverpleegkundigen over hun positie in de wijk en de eerste lijn, de toegenomen samenwerking met andere zorgprofessionals en de steun die ze daarbij kunnen krijgen van ROS’en. Het creëren van die positie hangt samen met de bekostiging van de wijkverpleging sinds januari 2015 vanuit de Zorgverzekeringswet, waardoor de wijkverpleegkundigen ook nieuwe taken hebben gekregen. ZonMw, die deze serie mogelijk maakt via het programma Zichtbare schakel, ondersteunt deze herpositionering in de wijk.
Deel 1 van Teamopbouw in de wijk zijn twee interviews met wijkverpleegkundige en ambassadeur Manuela van Stijn enZONH-adviseur Monique de Wit.
Deel 2 van Teamopbouw in de wijk is een interview over ouderenzorg in de Haarlemmermeer met wijkverpleegkundige Ilja van Dam en Reos-adviseur Monica van Papendrecht.
Deel 3 van Teamopbouw in de wijk gaat over de oprichting van een regionaal platform in de Achterhoek, metwijkverpleegkundige Marieke Reijers en Caransscoop-adviseur Wilma Nijenhuis.
Deel 4 van Teamopbouw in de wijk is gesitueerd ten zuiden van Zwolle waar de eenzaamheid van ouderen het onderwerp is. Een interview met wijkverpleegkundige Marianne Harmsen en Progez-adviseur Anniek Appelman.