In 2019 namen de Patiëntenfederatie Nederland, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Nederlandse Zorgautoriteit en Zorgverzekeraars Nederland het initiatief om de samenwerking tussen paramedici in de regio te versterken. Dit resulteerde in het programma Organisatiegraad, dat paramedici stimuleerde zich regionaal te verenigen met een mandaat. Paramedische regionale netwerken ontstonden, en de ROS'en begeleidden hen daarbij. Hierdoor kregen de netwerken een stem in de regionale zorg, wat bijdroeg aan een betere integratie van paramedische zorg in de patiëntenzorg. Het programma liep tot december 2024 en bracht belangrijke inzichten en resultaten.
Samen met Frits van Trigt (zorgexpert bij Menzis en vertegenwoordiger namens Zorgverzekeraars Nederland), Nanette Egberts (projectleider Organisatiegraad) en Daniëlle Busch (praktijkhouder Fysiotherapie Cuijk Centrum en voorzitter Paramedisch Platform Noordelijke Maasvallei) blikken we terug op de opbrengsten van dit programma en bespreken we de toekomst van regionale paramedische samenwerking.
Sterkere samenwerking door juridische entiteiten in regio’s
Nanette Egberts benadrukt: “Een belangrijke succesfactor van het programma is dat in 25 regio’s paramedici actief zijn gaan samenwerken. Zij hebben een positie verworven in de eerstelijnszorg. In 22 van deze regio’s is een juridische entiteit opgericht, waarmee zij nu namens hun achterban met mandaat kunnen spreken.” Frits van Trigt vult aan: “Het oprichten van een juridische entiteit is cruciaal. Hiermee leg je vast waarom en hoe je samenwerkt en welke afspraken er gelden rondom de zorgverlening. Hoewel niet alle benodigde disciplines al zijn aangesloten binnen sommige samenwerkingsverbanden, is de basis gelegd om regionale plannen te realiseren.”
Daniëlle Busch, praktijkhouder fysiotherapie, zag al langere tijd de noodzaak om beter samen te werken met andere fysiotherapeuten en paramedici om de zorg voor haar patiënten te verbeteren. “De aanleiding voor ons netwerk is er eigenlijk al vijftien jaar. We werkten al op kleine schaal samen, maar dankzij het programma Organisatiegraad heeft onze samenwerking echt een boost gekregen. Vanuit samenwerkingspartners, zoals de gemeente, voelden we de urgentie om als paramedici meer met één stem te spreken.”
Stevigere positie voor het netwerk in Noordoost-Brabant
In 2022 vond in Noordoost-Brabant een bijeenkomst plaats met paramedici en samenwerkingspartners zoals huisartsencoöperaties. “Hieruit is een paramediebreed kernteam gevormd. De grote regio is verdeeld in drie subregio’s, die samenwerken binnen het overkoepelende NOU! Twee van de subregio’s hebben inmiddels een juridische entiteit gevormd. Het was een intensief en soms complex proces, alsof je een brug bouwt terwijl je er al overheen loopt.”
Daniëlle benadrukt dat het netwerk inmiddels een stevige positie heeft. “We zitten aan tafel bij samenwerkingsverbanden zoals Mooi Maasvallei en het ZonMw programma Versterking Eerstelijn, hebben overleg met gemeenten en maken deel uit van een Transmuraal Netwerk. We bespreken hoe we zorgpaden beter op elkaar kunnen aansluiten en signaleren waar nog hiaten zijn. Maar het blijft een uitdaging: dit werk doe ik bovenop mijn werk als praktijkeigenaar en fysiotherapeut.”
"Het is cruciaal dat samenwerkingspartners in de regio inzien welke waarde paramedici toevoegen aan de zorg."
Op weg naar duurzame bekostiging voor paramedische netwerken
Een knelpunt voor paramedici is dat het opzetten en onderhouden van regionale netwerken vaak in hun eigen tijd moet gebeuren, zonder structurele bekostiging. Frits van Trigt licht toe: “De Nederlandse Zorgautoriteit werkt aan een betaaltitel voor overstijgende samenwerking in de eerstelijnszorg, die naar verwachting in 2026 beschikbaar komt. Tegelijkertijd kan een betere samenwerking ook leiden tot een vermindering aan werkzaamheden, omdat afspraken beter afgestemd zijn en we van elkaar weten wat er verwacht wordt”. Nanette Egberts voegt daaraan toe: “Er zijn al regio’s waar paramedici betaald worden voor het onderhouden van hun netwerk. Dat laat zien dat het mogelijk is.”
Daniëlle Busch onderstreept het belang van dergelijke ontwikkelingen: “Het is echter cruciaal dat samenwerkingspartners in de regio inzien welke waarde paramedici toevoegen aan de zorg. Dit versterkt niet alleen onze positie, maar maakt het ook haalbaarder om te blijven investeren in netwerken.”
Nanette wijst op aanvullende mogelijkheden: “Paramedici kunnen nu al gebruikmaken van de subsidie ZonMw Mono Eerstelijnsdisciplines. Dit kan helpen om de inspanningen rondom netwerkvorming en samenwerking te ondersteunen.”
De toegevoegde waarde van het ROS-netwerk voor paramedische netwerken
Het ROS-netwerk vervulde een belangrijke ondersteunende rol bij het begeleiden van de 25 regio’s binnen het programma Organisatiegraad. Ook het netwerk van Daniëlle Busch kreeg ondersteuning, in haar geval van ROS Robuust. Ze is daar zeer over te spreken: “ROS Robuust bood ons waardevolle ondersteuning. Ze hadden een goed overzicht van wat er in de regio speelde en welke ontwikkelingen er zowel regionaal als landelijk gaande waren. Hun input hielp ons bij het formuleren van doelen. Bovendien konden ze putten uit hun brede ervaring met het opzetten van andere netwerken, wat ons enorm heeft geholpen.”
De begeleiding door ROS Robuust stopt niet met het einde van het programma Organisatiegraad. Ze blijven het netwerk ondersteunen, onder andere in het Transmuraal Netwerk. Dit onderstreept de blijvende waarde van het ROS-netwerk in het versterken van regionale paramedische samenwerking.
Naar landelijke dekking: de impact van Organisatiegraad
Hoewel er in 25 regio’s paramedische netwerken zijn gevormd, is er nog geen volledige landelijke dekking. Frits van Trigt licht toe: “We hebben nu ongeveer 70% dekking. Het programma heeft echter een belangrijke spin-off gehad naar andere delen van Nederland. In regio’s waar nog geen netwerken waren, zie je nu ook initiatieven voor samenwerking tussen paramedici ontstaan. Daarnaast waren er gebieden waar paramedici al goed georganiseerd waren. Er blijft echter een klein deel van Nederland waar dit nog niet van de grond is gekomen.”
Deze ontwikkeling laat zien dat het programma Organisatiegraad niet alleen impact heeft gehad in de deelnemende regio’s, maar ook een bredere beweging heeft gecreëerd in de paramedische samenwerking.
Met het einde van het programma Organisatiegraad nemen de beroepsverenigingen het stokje over om netwerkvorming onder paramedici verder te stimuleren. De ROS’en blijven hierin een belangrijke rol spelen door advies en begeleiding te bieden aan regionale netwerken.
Tips voor paramedici die een netwerk willen starten of verder willen ontwikkelen
Daniëlle: “De trein is al vertrokken. Wacht niet af, maar durf op te springen terwijl die rijdt. Ik hoor soms collega-paramedici zeggen dat ze nog niet klaar zijn voor samenwerking. Dat is prima, die pikken we later op, bij het volgende station. Maar ondertussen blijven we vooruitgaan.”
Nanette: “In een netwerk op de Noordwest-Veluwe werken ze aan een werkwijze waarin ze elkaar kunnen vertegenwoordigen. Als je bijvoorbeeld met een ziekenhuis spreekt over leefstijl, kan een apotheker ook namens alle paramedische disciplines aan tafel zitten. Dat vraagt om onderling vertrouwen. Het is belangrijk om je collega’s telkens mee te nemen in het waarom van deze samenwerking.”
Frits: “Kijk naar het regioplan en sluit aan als samenwerkingspartner. Leer daarnaast van andere samenwerkingsverbanden. Zij hebben vaak al meerdere leercycli doorlopen, waar waardevolle lessen uit te halen zijn.”
Inspiratie
Wil je meer weten over de verhalen van paramedische netwerken? Kijk dan hier.
Op de foto van links naar rechts: Frits van Trigt, Nanette Egberts en Daniëlle Busch.