Raedelijn organiseerde eind november een bijeenkomst met als titel: “Waarmee kan ik u helpen? Op ontdekking in en om de eerstelijnszorg”. Met als doel om gezamenlijk te kijken wat er binnen de bestaande context en het bestaande systeem mogelijk is aan nieuwe perspectieven. Want soms kan er meer dan we denken.
Dat het thema aanspreekt, blijkt wel uit de bijna 200 belangstellenden. Alle eerstelijnsdisciplines waren vertegenwoordigd en daarnaast nog sociaal ondernemers, managers/directeuren, ambtenaren van gemeenten en zorgverzekeraars.
Raedelijn directeur Nienke Hulshof wijst in haar welkomstwoord op het veranderde zorglandschap, waarbij de richting duidelijk is, maar zonder uitgezette route. “Dat leidt tot een nieuwe manier van werken, waarbij er niet direct duidelijke antwoorden zijn op vragen. De patiënt centraal zetten, betekent de mens als uitgangspunt nemen en niet het systeem. Raedelijn durft te zoeken naar nieuwe wegen, samen met pioniers en voorlopers. Zoals we ook bij deze bijeenkomst samen op ontdekkingstocht gaan naar nieuwe ideeën.”
Twijfelen mag? Twijfelen moet!
Dagvoorzitter Myrthe Hilkens, journalist en voormalig Tweede Kamerlid, stelt dat een systeem dat dichtgetimmerd is met regels en wetten de creativiteit ondersneeuwt. Hoe kun je dan toch plezier in je werk houden? “Er samen voor staan en gaan, kan daaraan bijdragen”, is de overtuiging van Raedelijn adviseur Matthijs Zwier. “En vooral: blijf twijfelen. Dat voorkomt dat je verkokerd raakt.” Zijn lijfspreuk: “Zolang ik blijf twijfelen, boek ik vooruitgang. Ik wil in verwarring gebracht zijn om de richting te kunnen kiezen. Zodra ik zekerheid heb, blijf ik stilstaan. Kijk wat je van elkaar kunt leren, blijf nieuwsgierig.”
Betrokkenheid
Hann (Hann met lef) van Schendel heeft vanwege haar spierziekte veel ervaring met de zorg vanuit de patiëntenkant. Haar laatste blog gaat over haar huisartsenbezoeken, vroeger en nu. Ze benoemt scherp het contact huisarts / patiënt: “de menselijke betrokkenheid moet plaatsvinden in de spreekkamer, maar dat kan alleen als de patiënt toevallig op het spreekuur verschijnt”.
Warsdenkers en -doeners
Een groot aantal sessies deze dag werd geleid door “dwarsdenkers en -doeners”. Mensen die buiten de gewone paden durven te denken en te handelen. Zoals Carin Gaemers, bekend van haar inzet met Hugo Borst, voor betere verpleeghuiszorg. En Toosje Valkenburg, een van de initiatiefnemers van ‘Het roer moet om’, het terugdringen van administratieve druk bij zorgverleners. Twee dames die elk vanuit een eigen perspectief zijn opgekomen voor hun eigen vak en vakgebied en veel hebben bereikt. Beide onderwerpen staan nu op de politieke agenda en ook maatschappij-breed is er een omslag in het denken over deze thema’s. Dat dit niet vanzelf gaat, moge duidelijk zijn. Een heldere visie, een diepgewortelde overtuiging van de noodzaak en een lange adem zijn daarbij onmisbaar.
Shirine Moerkerken, Strange, Strategie en Change, constateert dat samenwerken een vorm is van intimiteit, ook al is het zakelijk. “Dat veroorzaakt altijd spanning. Het gaat vaak meer over verschil en zelfs conflict dan over verbinden.” Ze benadrukt het belang om onderscheid te maken tussen observatie, interpretatie en oordeel. “Vaak starten de mensen vanuit een oordeel in plaats van observatie.”
De patiënt centraal zetten betekent:
de mens als uitgangspunt, niet het systeem
Ontwerper Michiel Prins werkt onder meer via social design aan complexe vraagstukken bij bedrijven. “Werk niet vanuit aannames”, benadrukt hij. “Stel open vragen, luister goed en vraag door. Transitie is nodig, maar laat het idee los hoe je dat moet doen, dus start niet vanuit een vooraf bedachte oplossing.” Fysiotherapeut en ondernemer Randy Haalboom bevestigt dit uitgangspunt. “Dingen gaan nooit zoals je vooraf bedenkt, dus begin gewoon. Kies daarbij niet voor meer van hetzelfde.” Hij voegt daaraan toe: “En wees overtuigd van je eigen kunnen, heb daar vertrouwen in.”
Perverse prikkels
Na de bijeenkomsten met een keur van interessante sprekers, was het woord aan Joris Luyendijk, journalist en publicist. In zijn boek ‘Dit kan niet waar zijn’ beschrijft hij de bancaire wereld. Daaruit zijn zeker lessen te trekken voor de gezondheidszorgsector. Zoals het gegeven dat door schaalvergroting en marktwerking mensen in de top niet weten wat er op de werkvloer gebeurt. “Maar”, stelt Luyendijk, “men wil graag zien dat het kwaad een persoon is, een slechterik met wie men kan afrekenen. Dat is echter nooit het geval. Het gaat fout vanwege perverse prikkels: een beloning voor gedrag om dingen te doen die niet in het algemeen belang zijn. Hoe ga je als professional om in een veld waar mensen binnen de regels soms worden gedwongen om dingen te doen die slecht zijn, die daarvoor worden beloond of die worden afgestraft als ze dingen doen die goed zijn?”
Met kleine stappen naar beter
“Systemen zijn altijd bedacht als oplossing voor een eerder systeem”, stelt Luyendijk vast. “Alleen: de problemen daarvan zijn we al weer vergeten. En ook het nieuwe systeem brengt onlosmakelijk ongewenste neveneffecten met zich mee.” Toch ziet Luyendijk het niet somber in. “We gaan steeds iets vooruit. Ik ben geneigd te geloven in kleine stappen om zo de wereld iets beter te maken.”
Veranderkundige kennis
De deelnemers hebben deze bijeenkomst veel inspiratie opgedaan om vanuit de eigen werkplek te kunnen omgaan met de vele uitdagingen in de zorg. Raedelijn zet haar veranderkundige kennis in om hen daarin te ondersteunen. Kijk op www.raedelijn.nl. Heeft u zelf goede ideeën of wilt u deelnemen aan een brede dialoog? Dat kan via de digitale community op Facebook “Werken aan de eerstelijnszorg”.
Bron: Zorgenz